Gustaw Morcinek
(1891-1963)
Urodził się w 1891 roku w Karwinie jako Augustyn Morcinek. Po ukończeniu szkoły ludowej jako szesnastolatek rozpoczął pracę w kopalni, co wywarło wielki wpływ na jego dalsze losy. Dzięki pomocy stypendialnej wstąpił do seminarium nauczycielskiego w Białej. W okresie I wojny światowej służył w wojsku austriackim. Po zakończeniu wojny pracował jako nauczyciel w Skoczowie, gdzie obecnie znajduje się jego muzeum. Po rozpoczęciu II wojny światowej został aresztowany przez hitlerowców za wcześniejszą działalność antyniemiecką, był przetrzymywany w obozach koncentracyjnych, m.in. Dachau oraz Sachsenhausen. Po wyzwoleniu osiadł na stałe w Skoczowie. Uzyskawszy przychylność władz komunistycznych, udzielał się jako publicysta i działacz społeczny. Zmarł w 1963 roku.
Jest uważany za najważniejszego reprezentanta tematyki górniczej w literaturze polskiej oraz najwybitniejszego polskojęzycznego śląskiego pisarza okresu międzywojennego. Jest również autorem licznych opowiadań dla dzieci oraz opowiadań humorystycznych. Cień, jaki rzuca na pisarza fakt współpracy z powojennymi władzami komunistycznymi, nie przesłania jednak w całości jego dorobku. Jego powieści i opowiadania weszły na stałe do kanonów lektury obowiązkowej na Zaolziu. Są powszechnie znane zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych.
Dzieła
„Byli dwaj bracia“ (1928) – powieść
„Serce za tamą“ (1929) – powieść
„Wyrąbany chodnik“ (1931–1932) – powieść
„Chleb na kamieniu“ (1932) – zbiór nowel
„Narodziny serca“ (1932) – powieść dla młodzieży
„Łysek z pokładu Idy“ (1933) – powieść
„Śląsk“ (1933) – monografia
„Inżynier Szeruda“ (1937) – powieść
„Listy spod morwy“ (1945) – wspomnienia obozowe
„Ludzie są dobrzy“ (1946) – powieść
„Wyorane kamienie“ (1946) – powieść
„Uśmiech na drodze“ (1948) – powieść
„Pokład Joanny“ (1950) – powieść
„Ondraszek“ (1953) – powieść historyczna
„Gwiazdy w studni“ (1958) – powieść dla dzieci
„Jak górnik Bulandra diabła oszukał“ (1958) – baśnie śląskie
„Czarna Julka“ (1959) – powieść
„Siedem zegarków kopidoła Joachima Rybki“ (1960) – powieść
„Przedziwne śląskie powiarki“ (1961) – baśnie śląskie
„Ziemia cieszyńska“ (1968) – zbiór esejów o tematyce krajoznawczej
Gustaw Morcinek, Czarna Julka
Interpretacja Bogdan Kokotek
Polecane strony
J. Lyszczyna, „Gustaw Morcinek. W 120-lecie urodzin“
M. Mikołajec, „Wspólnota i literatura. Studia o prozie Morcinka“
Ł. Staniczkowa, „Portret Górnoślązaka w tekstach literackich i publicystycznych XX lecia międzywojennego“
< Władysław Młynek Franciszek Nastulczyk >
